Historia tabaki

Pierwsze wzmianki o tabace, czyli zmielonym tytoniu z dodatkami różnych aromatów i przypraw pochodzą z relacji odkrywcy Wysp Bahama, Krzysztofa Kolumba , który w czasie swojej drugiej wyprawy do Ameryki w latach 1494 - 96 zaobserwował Indian wciągających nosem starte i zmielone liście tytoniu.

Postanowił więc zabrać tą substancję do Europy - stąd tez Kolumb i jego żołnierze byli pierwszymi Europejczykami zażywającymi tabakę. Tabaka zaczęła rozpowszechniać się na katolickich dworach Hiszpanii i Francji. Pierwszą zwolenniczka tabaki w kraju Galów była wielka obrończyni wiary katolickiej przed zalewającą Francję herezją protestancką głoszona przez Hugenotów, królowa Katarzyna Medycejska (1519 - 1589). Poza przyjemnością, uznała ona, że tabaka ma właściwości lecznicze i dawała ja swoim synom, cierpiącym na chroniczne napady migreny. Jak podają zapiski, po zażyciu szczypty tabaki, bóle głowy ustępowały. Popularność tabaki stała się na dworze Katarzyny powszechna. We Francji też zwyczaj zażywania tabaki przejął przebywający na wygnaniu angielski, szkocki i irlandzki król jakobicki Karol II (1630 - 1685). Jakobitami (od króla Jakuba I, dziadka Karola II) nazywano zwolenników obalonej przez rewolucję Olivera Cromwella w latach 40. XVII w. dynastii Stuartów, silnie przywiązanej do idei absolutyzmu i patrzącej z sympatią na restaurację katolicyzmu w Anglii, która od ponad 100 lat tkwiła w schizmie zapoczątkowanej przez Henryka VIII Tudora. Karol II który przywiózł na Wyspy Brytyjskie tabakę był synem zdjętego z tronu i zamordowanego przez zwolenników Cromwella w 1649 r. Karola I. Po śmierci Cromwella, w 1660 r. Karol II powrócił do Londynu. Rozpoczęła się wtedy trwająca prawie 30 lat epoka restauracji Stuartów. Zbiegła się ona w czasie z początkiem mody na tabakę, która stała się specyfikiem arystokratów. Trendu tego nie przerwała tzw. "sławetna rewolucja" z 1688 r. i wprowadzenie na tron- Wilhelma II Orańskiego. Anglia staję się dalej światowym centrum tabaki. Królowa Anna Stuart (1665 - 1714), córka ostatniego jakobity, katolika Jakuba II rozpowszechniła tabakę wśród wszystkich dam na swoim dworze. Królowa Charlotte, żona Jerzego III (1738 - 1820) tak często zażywała tabakę, że nazwano ja "tabakową Charlotte". W jej ślady poszedł syn tej pary - Jerzy IV, regent od 1811 r.. Zażywał on różnego rodzaju tabaki, w zależności od pory dnia. W swoim pałacu miał także osobny pokój, gdzie oddawał się tabakowym ucztom. Tabaka do innych warstw społeczeństwa brytyjskiego trafiła w 1702 r., gdy na Atlantyku złapano hiszpański konwój z dużymi ilościami tego specyfiku. Od tej pory, tabakę dawano marynarzom, jako część ich uposażenia. Ci z kolei zaczęli ja sprzedawać w portach i miastach na wybrzeżu. Stała się ona wtedy błyskawicznie popularna i przeniknęła tez do innych krajów Europy - Niemiec, Cesarstwa Habsburgów, Polski i Rosji. Powstają pierwsze manufaktury, wytwarzające tabakę - Samuel Gawith i Kendal, istniejące do dziś. W XVIII w. było w samym tylko Londynie ponad 400 sklepów z tabaką. Ogromne ilości tabaki zostały zatopione wraz z okrętami floty admirała Horacego Nelsona w czasie bitwy z flota Napoleona Bonapartego pod Trafalgarem w 1805 r. Nie ucieszyło to zapewne samego Napoleona, który zażywał blisko 7 funtów (ponad 3 kg) tabaki miesięcznie.

W wieku XIX brali tabakę niemal wszyscy - młodzi, starzy, pisarze , monarchowie, duchowni - najbardziej znanym był papież św. Pius X, który jak podają świadkowie i źródła jego procesu beatyfikacyjnego i kanonizacyjnego, miał do tabaki wielkie upodobanie, co raczył wspomnieć skrupulatny "advocatus diaboli".... (pisał o tym fakcie m. in. Tadeusz Breza w swojej książce "Spiżowa brama"). W Niemczech słynna staje się firma Alois Poschl z Landschutu i Geisenhausen. W Polsce zyskuje tabaka wielka popularność już w XVIII w. - robią ja m. in. ojcowie Paulini na Jasnej Górze - duchowej stolicy Polski, a także w miejscu innych sanktuariów maryjnych - m. in. w Wilnie. Pięknie opisał tabakę Adam Mickiewicz w IV księdze "Pana Tadeusza" . Tabakę zalecają wówczas lekarze, jako wspaniały środek przeciwko tak różnym schorzeniom jak migreny, bezsenność, dreszcze, gorączka czy... ból zębów...! Niestety, pojawienie się u schyłku XIX w. papierosów zaczęło powoli wypierać tabakę, która była do tej pory wiodącym produktem tytoniowym. Jest jednak ciągle popularna. Wydaje się, że dopiero okres po II wojnie światowej i faktyczne poddanie starej Europy pod sowiecki i amerykański protektorat w dużym stopniu zniszczyło tabakę, wprowadzając modę na papierosy czy gumę do żucia. Tabak przetrwała jednak, co ciekawe w silnych tradycyjnych i katolickich społecznościach jak Bawaria, Tyrol, Irlandia, Kaszuby czy Śląsk, a także w wiktoriańskich kręgach angielskich i szkockich. Co ciekawe, jest tez nadal popularna w Azji ( w indyjskim stanie Gujarat znajduję się do dzisiaj wielka fabryka aromatycznych i perfumowanych tabak) i w Chinach. Obecnie, największymi producentami tabaki są Wielka Brytania i Niemcy.